Trends en ontwikkelingen

De globale wereld verandert

Duurzame doelen

In september 2015 hebben meer dan 190 landen zich gecommitteerd aan de nieuwe mondiale duurzame ontwikkelingsagenda voor 2030. De actiepunten van deze ontwikkelingsagenda zijn samengebracht onder de zogenaamde 17 Global Goals van de Verenigde Naties. VN-lidstaten moeten zelf zorgen voor een doorvertaling naar en implementatie van nationaal beleid. Aanvullend heeft Nederland zich ten doel gesteld om in 2050 een circulaire en volledig CO2-neutrale economie te hebben.

Doorgaande digitalisering

Naast de toenemende noodzaak aan duurzaamheid, circulariteit en inclusiviteit verandert ook doorgaande digitalisering de wereld. Consumenten denken inmiddels “digital first” en verwachten tegelijkertijd “on-demand delivery”. Het markttempo is steeds sneller. Klantbeleving staat volledig centraal. Waar vroeger de fysieke marktplaats nog aanbodgedreven was, draait het nu om het bieden van een geïntegreerde totaalbeleving (winkel en website) en om het inspelen op de vraag door analyses van (big en thick) data.

De regionale wereld verandert

Plaatselijke partnerschappen

In beginsel kan een regio, stad of dorp zich anno nu desgewenst wereldwijd profileren. Het lokale midden- en kleinbedrijf kan de fysieke aanwezigheid verbinden met digitale kansen en de fysieke winkelbeleving vergroten met digitaal gemak en lokale logistiek. Het aangaan van plaatselijke partnerschappen voor een lokale digitale marktplaats en het benutten van digitale dwarsverbanden kunnen nu worden ingezet voor een stevige lokale netwerkeconomie.

De lokale wereld verandert

Korte ketens

Er is meer aandacht voor smaakvolle streekproducten, verantwoord geproduceerd in kortere ketens. Millennials zijn op zoek naar authenticiteit en ecologica, middelbaren willen ook een verantwoord steentje bijdragen, en ouderen zoeken naar praktische oplossingen om langer zelfstandig te wonen. Er is gerichte belangstelling voor vakmanschap en groeiende waardering voor ambachten. Transparante productieprocessen en verantwoorde verwerking in de voedselketen worden steeds belangrijker, evenals korte distributielussen en lokale logistiek voor het verkleinen van de CO2-voetafdruk en het terugdringen van onnodige kosten. Het stimuleren van de lokale economie en vergroten van de sociale cohesie worden daarmee ook belangrijker voor de groeiende netwerksamenleving. Ook voor de landschappelijke kwaliteit en biodiversiteit kunnen de duurzame doelen veel betekenen.

Collectieve co-creatie

De relatie tussen individueel ondernemerschap en het collectieve gebied wordt dus van steeds groter belang voor de lokale werkgelegenheid, regionale aantrekkingskracht, maatschappelijke leefbaarheid én algehele duurzaamheid. Voor de vitaliteit van een gebied (stad, dorp, binnenstad, winkelcentrum, regio) is het cruciaal dat het gebied wordt beschouwd als een netwerksamenleving voor co-creatie. Dit vraagt om gerichte samenwerking tussen gemeenten, bedrijven, ondernemersverenigingen en lokale maatschappelijke organisaties.

Naar een nieuwe duurzame economie

Middelen en mogelijkheden

De digitale kant van de netwerksamenleving, met intensieve sociale verbanden, groeit hard. Steeds sneller en steeds ingrijpender verbinden digitale middelen en mogelijkheden de verschillende (waarde)ketens en diverse schakels met elkaar. Winkelcentra en binnensteden zagen steeds meer geld uit de lokale economie wegvloeien naar nieuwe – alles-overkoepelende – aanbieders die – slechts vanuit een (inter)nationaal perspectief – inspelen op de veranderende vraag. Met grote maatschappelijke gevolgen en kosten voor lokale en regionale partijen. Het probleem is dat in de provincie de dorpen, steden en regio’s nog steeds bestaan uit relatief gesloten systemen, die onvoldoende met elkaar verbonden zijn in het relatief steeds opener systeem van het digitale netwerk.

Duurzame dwarsverbanden

Stichting Digitale Dorpspleinen helpt gemeenten en provincies per dorp, wijk, stad of regio ondernemers en organisaties (opnieuw) onderling te verbinden, zowel online als offline. Zo worden vraag en aanbod (inter)lokaal en regionaal meer en beter bij elkaar gebracht, primair vanuit een digitale dimensie. Door ketens te helpen verkorten, schakels te verbinden en ondernemerschap makkelijk bij elkaar te brengen.

Eenvoudig gezegd: hoe meer digitale verbinding, hoe meer duurzame dwarsverbanden, hoe beter vraag en aanbod (inter)lokaal op elkaar aansluiten, hoe groter de lokale én regionale markt, hoe korter de distributielussen, hoe minder CO2-uitstoot, hoe beter de landschappelijke kwaliteit en biodiversiteit, hoe beter voedsel et cetera.

Digitaal dorpsplein

Met andere woorden: het onderling verbinden van ondernemers en organisaties via een lokale, digitale, collectieve marktplaats op het digitaal dorpsplein, is een belangrijk middel om als bedrijfsleven en als gemeentelijke, provinciale of landelijke overheid concreet invulling te geven aan de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties en te helpen transformeren naar een duurzame, circulaire en inclusieve samenleving. Voor een meer betekenisvolle economie waarin plaatselijke mensen en middelen meer centraal staan.

Literatuur

Helena Norberg-Hodge, schrijver van het boek Local is our Future (2019): “If globalization is at the root of so many problems, it stands to reason that localization offers a systemic solution. Societies can move towards withdrawing their dependence on distant, unacceptable monopolies that produce our basic needs in high-input, mechanized monocultural systems on the other side of the world, in favor of local and artisanal production for local needs”.

Kees Klomp, schrijver van het boek Betekeniseconomie (2022): “Lokalisering is een cruciaal onderdeel van de transitie richting een existentieel veilige situatie. Lokalisering van de economie betekent dat lokale samenlevingen hun economieën nadrukkelijk gaan (her)inrichten basis van het zo maximaal mogelijk matchen van lokale behoeften aan lokale mogelijkheden. Net zoals dat vroeger gebeurde. Dit vereist dat we leren te (her)accepteren dat niet al onze verlangens nog langer altijd kunnen worden bevredigd. En al helemaal niet onder de huidige voorwaarden: tegen extreem lage kosten. De huidige wereldeconomie is letterlijk grenzeloos: we kunnen zo’n beetje alles, te allen tijde produceren en consumeren tegen lage kosten. Betekeniseconomie vereist dat dat gemeenschappen zo maximaal mogelijk inzetten op lokale markten met korte voedselketens en kleinschalige bedrijvigheid, tegen eerlijke kosten en met maximale ruimte voor lokale meenten.

Interessante links

De toekomst van de Nederlandse landbouw is kleinschalig, lokaal en biologisch

Herman Wijffels: Re-regionalisering en re-lokalisering is onvermijdelijk.

Opinie: We hebben in Nederland juist meer boeren nodig

Opinie: In de houdbare landbouw zijn niet minder, maar méér boeren nodig

Duurzame Digitale Dorpspleinen

De eerste Digitale Dorpspleinen en lokale en regionale samenwerkingen tussen lokale aanbieders (lokale boeren, versspecialisten en horeca), gemeente en maatschappelijke instellingen schieten inmiddels wortel.

Gemeente Zwartewaterland

In co-creatie met de gemeente Zwartewaterland, Provincie Overijssel en studenten van Hogeschool Windesheim uit de dorpen in gemeente Zwartewaterland is het lokale aanbod van de eerste twee dorpen van de gemeente Zwartewaterland gedigitaliseerd:

www.dorpsplein-zwartsluis.nl

www.dorpsplein-genemuiden.nl

Studenten van Hogeschool Windesheim verzorgen de digitale marketingcommunicatie via sociale media om betrokken klanten te creëren die op beslissende momenten aan de lokale ondernemers denken.

De Groentemannen brengen de gecombineerde bestellingen bij de bakkers, slager en groentewinkel in één keer naar de bezorglocatie.

Economische impact

Binnen enkele jaren hebben lokale burgers en bedrijven al voor meer dan € 1.180.000,= online  bij de lokale aanbieders in Zwartsluis besteed en in Genemuiden voor ruim € 570.000,= bij de lokale ambachtelijke aanbieders van vers voedsel.

In Zwartsluis kunnen inwoners in één keer bij zowel de slager, beide bakkers en groentewinkel tegelijk bestellen, in één keer afrekenen en in één keer geleverd krijgen (afhalen of bezorging).

In Genemuiden bezorgen de ondernemers gezamenlijk.

In beide plaatsen binnen de gemeente Zwartewaterland is dus binnen enkele jaren al meer dan € 1.750.000,= binnen de lokale economie gebleven.

Naast de online bestedingen door de lokale bevolking leidt de constante en consequente digitale collectieve marketingcommunicatie ook tot rechtstreeks bezoek aan de fysieke winkels en dus tot extra uitgaven!

De financiële bijdrage van de gemeente via de Provincie Overijssel voor de totstandkoming/organisatie van de Digitale Dorpspleinen heeft naast een lokaal economische impact geresulteerd in versterking van de sociale cohesie, ook in crisis via sociale media communicatie via de pagina’s van Dorpsplein Zwartsluis op Facebook en Instagram. Zo zijn via www.dorpsplein-zwartsluis.nl online bingokaarten verkocht voor de Oranjevereniging en voetbalvereniging Desz.

Weerbaar en veerkrachtig

De lokale verswinkels en horeca blijken weerbaar en veerkrachtig in tijden van crisis/lockdown door het gemak en service dat de lokale en regionale inwoners wordt geboden. De omzetten bleven op peil en stegen zelfs, dusdanig dat één ondernemer in Zwartsluis besloten heeft een extra winkel te openen.

Korte keten

De lokale slager uit Zwartsluis koopt het vlees in uit Twente. De groentespeciaalzaak betrekt haar producten grotendeels bij producenten uit IJsselmuiden. Op deze manier wordt al concreet gewerkt aan een korte keten en legt voedsel veel minder kilometers af voordat hij op het bord ligt.

Wijk bij Duurstede

Om het inwoners van de gemeente Wijk bij Duurstede gemakkelijker te maken verantwoord, lokaal geproduceerd of bereid, voedsel te kopen zijn lokale ondernemers uit de gemeente Wijk bij Duurstede gestart met www.dorpsplein-wijk-bij-duurstede.nl.

Bij besteding vanaf € 15,- bij minimaal twee lokale specialisten (bakker, slager etc.) brengt een lokale bezorger de boodschappen bij de inwoners thuis.

Gemeente Westerkwartier

Gemeente Westerkwartier (Provincie Groningen) heeft in oktober 2022 met inachtneming van de Algemene subsidieverordening en de subsidieregeling Innovatiefonds Gemeente Westerkwartier besloten een innovatiesubsidie “Digitaal Dorpsplein Grootegast” toe te kennen aan de Ondernemersvereniging Grootegast.

De gemeente is van mening dat de pilot innovatief is en bijdraagt aan het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen in het Westerkwartier, zoals bevordering van de leefbaarheid, verduurzaming en verkorting van de ketens. De pilot beoogt immers bij te dragen aan onder meer het behoud van voorzieningen, uitbreiding van het aanbod van lokale producten en vermindering en verduurzaming van transportkilometers.

Waarom?

Een belangrijke oorzaak dat omzet uit de lokale en regionale economie is weggevloeid en lokale voorzieningen onder druk staan, met alle maatschappelijke gevolgen van dien, is de enorme toename van (inter)nationale online aanbieders die (gratis) thuisbezorgen.

Met een geringe eenmalige investering voor de organisatie van een Digitaal Dorpsplein (lokale collectieve online marktplaats), het betrekken van scholieren of lokale mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt en marketingcommunicatiemateriaal kan elke gemeente in samenwerking met ondernemersverenigingen, maatschappelijke organisaties en andere stakeholders het plaatselijke midden- en kleinbedrijf (en aanverwante maatschappelijke organisaties) een volhoudbare toekomst helpen bieden én concreet inhoud geven aan een duurzame, circulaire en inclusieve lokale samenleving.

Elke euro die terugkeert in de regionale en lokale economie en daar langer blijft circuleren draagt bij aan het realiseren van positieve maatschappelijke impact.

Stichting Digitale Dorpspleinen heeft een kant-en-klaar marketingcommunicatie concept ontwikkeld (sociale media en POS-materiaal: posters, flyers, baliedisplays) dat inspeelt op duurzaamheid, circulariteit en inclusiviteit.  Dit inspireert consumenten, ondernemers en gemeente om verder samen te werken aan een duurzame, circulaire en inclusieve lokale samenleving.

Dit materiaal kan per dorp, stad of regio eenvoudig gepersonaliseerd worden en voorzien van het logo van de gemeente als sponsor (“Mede mogelijk gemaakt door”).

Hernieuwde lokale en regionale bloei

Een Digitaal Dorpsplein per wijk, dorp, stad of regio helpt gemeenten, ondernemersverenigingen en organisaties een breed scala aan maatschappelijke en economische doelen realiseren:

Decentrale overheden (gemeenten, provincies)

• Vraag en aanbod komen (opnieuw) bij elkaar met (inter)lokale marktplaats
• Een regio, stad of dorp kan zich op unieke wijze profileren
• Virtueel gebied is verzekering van de fysieke investeringen in het gebied
• Lokale economie wordt minder kwetsbaar (voor crisis elders)
• Meer zekerheid voor de benutting van het lokale vastgoed
• Creëren van nieuwe lokale werkgelegenheid
• Behouden en versterken van de leefbaarheid en sociale samenhang
• Geld blijft langer in de lokale economie circuleren
• Hogere tevredenheid bij inwoners door extra voorzieningen, service en beleving
• Krachtige basis om te werken aan structurele groei van het Bruto Lokaal Product/Geluk, samen met ondernemers(verenigingen), maatschappelijke organisaties en city managers
• Bijdrage aan realiseren van de duurzaamheidsdoelen (meer lokale consumptie, korte distributielussen, kleine CO2-voetafdruk, landschappelijke kwaliteit, biodiversiteit)

  

Ondernemers(verenigingen)

• Vergroten winkelbeleving met digitaal gemak, brengservice en lokale beleving
• Nieuwe klanten (via elkaar), hogere omzet en klantloyaliteit
• Stimulering innovatie van producten en diensten door ontstaan van nieuwe netwerken en samenwerkingen
• Eén geïntegreerde totale klantbeleving in plaats van verbrokkelde ervaringen
• Krachtige basis om te werken aan structurele groei van het Bruto Lokaal Product/Geluk, samen met gemeente, maatschappelijke organisaties en city managers
• Bijdragen aan het realiseren van de duurzaamheidsdoelen

Consumenten/inwoners

• Altijd en overal (met één account) streekproducten- en diensten bestellen of reserveren bij lokale aanbieders
• Meer of beter lokaal voedsel eten: voedingsrijk en smaakvol verwennen
• Verantwoord lokaal geproduceerd
• Persoonlijk, vertrouwd en dichtbij
• Betere winkelbeleving door digitaal gemak en thuisbezorgservice
• Met één account bestellen bij online-winkels in een dorp, stad of regio
• Geïntegreerde totale klantbeleving (offline en online)

Doelstelling

Stichting Digitale Dorpspleinen heeft als maatschappelijk doel:

“Het bevorderen van duurzaamheid, circulariteit en inclusiviteit¹ in de lokale samenleving door het online en offline bij elkaar helpen brengen en verbinden van vraag en aanbod voor een volhoudbare toekomst² van het plaatselijke midden- en kleinbedrijf en aanverwante maatschappelijke organisaties.”

1. Officieel de wetenschappelijke insteek van Prof. Jan Jonker van Radboud Universiteit in Nijmegen, hoogleraar duurzaam ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen, en hoogleraar sociaal ondernemen & nieuwe businessmodellen
2. Herman Wijffels, oud-voorzitter van Rabobank Nederland en van de Sociaal-Economische Raad (SER), momenteel hoogleraar “duurzaamheid en maatschappelijke verandering” aan de Universiteit Utrecht.

Stichting Digitale Dorpspleinen maakt gebruik van preferente dienstverleners, heeft geen winstoogmerk en helpt gemeenten bij de inrichting, organisatie en continuïteit van één of meerdere lokale digitale collectieve marktplaatsen.

De kosten in het economisch verkeer zijn voor de deelnemende ondernemers en blijven buiten de Stichting. Denk hierbij aan het faciliteren van bestellingen en het up-to-date houden van prijzen en producten.

Preferente dienstverleners

Shopforce is een ‘networked business’ e-commerce platform dat het aanbod van kleine lokale eenheden digitaliseert, met elkaar verbindt  en clustert op lokale, regionale of landelijke marktplaatsen om vraag en aanbod bij elkaar te brengen.

Deelnemende lokale aanbieders worden volledig digitaal ontzorgd voor het vergroten van de zichtbaarheid, het verhogen van de omzet (Bruto Lokaal Product) en binden van (nieuwe) klanten. Lokale aanbieders kunnen zich blijven concentreren op hun vakgebied.